بارنامه یا Bill of lading به اختصار B/L سندی حقوقی است که مابین طرفین قرارداد، شرکت حمل و نقل و صاحب بار منعقد می‌شود. در این سند مندرجاتی نظیر جزئیات مربوط به بار و جابه‌جایی، نکات مربوط به حمل و نقل و سایر موارد نوشته می‌شود.
داشتن بیمه‌نامه یکی از موارد مهم برای اطمینان از خسارت‌های وارده در حین جابه‌جایی محموله است. بیمه‌نامه باربری، همچون B/L، انواع مختلفی دارد. ما در این مطلب قصد داریم به توضیح کامل هریک از موارد بپردازیم؛ با ما همراه باشید.
بارنامه‌ها انواع مختلفی دارند. هریک از آن‌ها بازه زمانی مشخصی برای حمل مرسوله و ارسال آن به مقصد را دارا هستند. با اطلاع از انواع این اسناد، می‌توان به درک درستی از این اسناد رسید. انواع بارنامه حمل و نقل بین‌المللی و داخلی شامل موارد زیر است.
بارنامه راه‌آهن در حمل و نقل ریلی از اهمیت فراوانی برخوردار است. این بارنامه سندی غیرقابل معامله و غیرقابل انتقال است که به‌وسیله شرکت‌های راه‌آهن در ایستگاه‌های بارگیری حمل و نقل ریلی، صادر می‌شود. شرکت راه‌آهن طبق این سند بیان می‌کند، کالای مورد نظر بارنامه را دریافت می‌کند و لازم است کالای مشخص‌شده به مقصد ارسال شود.
پس‌از دریافت این برگه، لازم است تا به‌دقت از آن نگهداری کنید؛ چراکه برای تحویل کالا، به این برگه نیاز خواهید داشت. ناگفته نماند درصورت عدم دسترسی و مفقودی سندبارنامه، امکان گرفتن سند جدید از شرکت حمل و نقل وجود دارد.
بارنامه هوایی برگه و رسیدی است که ازطریق شرکت بزرگ حمل و نقل هوایی در جهت بارگیری و تخیله کالای مشخص‌شده، مشخصاتی نظیر کد فرودگاه مبدأ، آدرس فروشنده، کد 8 رقمی بارنامه، مشخصات کامل گیرنده، نام شرکت حمل و نقل، کد فروشگاه مبدأ، روش پرداخت و هزینه باربری را شامل می‌شود. وجود این رسید برای ارسال و تحویل مرسوله برای ترخیص کالا از گمرک امری ضروری است.
درحالت کلی بارنامه هوایی در 12 نسخه عرضه می‌شود. از میان این 12 نسخه، 3 نسخه، از ارزش تجاری برخوردار است. سایر نسخه‌ها مربوط به‌قسمت داخلی شرکت حمل و نقل بار هوایی است. کاربرد و توضیحات هریک از بارها به‌شرح زیر است.
بارنامه دریایی سندی است که به‌وسیله مالک کشتی، شرکت‌های کشتی‌رانی یا نماینده آن‌ها پس‌از بارگیری محموله، امضاء و به فرستنده تحویل داده می‌شود. این سند مشخص‌کننده بارگیری کالا در کشتی و ارسال آن به مقصد معین‌شده است. تمامی شرایط و ضوابط حمل و نقل، دربارنامه قید می‌شود.
ازجمله این موارد می‌توان به نام کشتی، وزن، نوع کالا، تاریخ حمل، پرداخت کرایه، حجم کالا و تعداد نگله‌ها اشاره کرد.
بارنامه دریایی انواع مختلفی دارد. به‌طور کلی انواع بارنامه دریایی به‌شرح زیر است.
کامیون یا سایر خودروهای حمل و نقل که قصد جابه‌جایی بار دارند، موظف‌اند از مراجع ذی‌صلاح و مورد تأیید کامل سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، مجوز قانونی دریافت نمایند. به سند و مجوز قانونی که به‌وسیله مراکز مورد تأیید سازمان حمل و نقل جاده‌ای و راهداری صادر می‌شود و در اختیار رانندگان خودروهایی نظیر پیکان، وانت، کامیون و سایر ماشین‌های باری قرار داده می‌شود، بارنامه می‌گویند.
هربارنامه کامیون و سایر خودروهای حمل و نقل محموله، شامل مواردی است از جمله مشخصات ناوگان (وسیله حمل کالا)، ارزش محموله، مشخصات راننده، هزینه حمل و نقل، مشخصات گیرنده بار، مشخصات فرستنده بار، کدبارنامه، تاریخ و محل بارگیری، زمان تحویل در مقصد و مشخصات محموله.
هم‌اکنون، خلاف گذشته، مراحل صدوربارنامه وسایل نقلیه باربری، به‌روش الکترونیکی و برخط صورت می‌گیرد. پس‌از مراجعه راننده کامیون به مرجع ذی‌صلاح برای صدوربارنامه، مدارک لازم به اپراتور تحویل داده می‌شود و مسئول صدوربارنامه برای تکمیل فرایندبارنامه، مراحل زیر را طی می‌کند.
پس‌از طی مراحل ذکر شده و بعد‌از دریافت کد رهگیری، دریافت تأییدیه‌های لازم و بعد‌از ارسال اطلاعات بارنامه به سازمان امور مالیاتی و اداره ناجا، برگه بارنامه کامیون صادر می‌شود. این رسید و کد رهگیری به راننده کامیون ارسال می‌شود.
اخیرا، مشکلات شرکت حمل و نقل دریایی رو به افزایش است. در همین راستا کرایه حمل و نقل دریایی به‌خوبی نمی‌تواند پاسخ‌گوی مخارج حمل محموله باشد. در این میان مسئله اصلی این است که برای مالک کالا، هزینه حمل محموله، فقط بخشی از مخارج حمل نهایی محسوب می‌شود.
نکته قابل توجه در این میان، بازه زمانی حمل محموله از مقصد تا مبدأ مورد نظر است. این مدت‌زمان، از هزینه پرداختی ارسال محموله مهم‌تر است. در مباحث مربوط به تجارت حمل و نقل، مهم‌ترین مسئله تأثیرگذار، نقطه طلاقی مابین انواع مدل‌های حمل و نقل است.
ازجمله مشکلات بارز حمل و نقل در سال‌های اخیر می‌توان به قاچاق، کاهش ماندگاری کانتینر در بندر، تأثیر در دریافت ورود کالا، کثیفی، مشکلات متعدد در بین صاحبان کانتینر، محیط‌زیست، استفاده از کانتینر در مسیر برگشت، تسریع در روند عملیات کانتینری و سایر مشکلات اشاره کرد.
هنگامی که برای حمل محموله از مبدأ به مقصد از حداقل 2 وسیله متفاوت استفاده می‌شود، بارنامه سراسری برای محموله ارسال می‌شود. این سند، جزء اسناد قابل معامله و قابل انتقال است.
از خصوصیات بارز یک بارنامه سراسری می‌توان به مشخص‌بودن تاریخ صدور، بارگیری کالا روی وسیله نقلیه برای حمل کالا، بی قید و شرط بودن، صدور در 3 نسخه کامل، چگونگی پرداخت کرایه حمل و نقل و قابل معامله‌بودن اشاره کرد.
این سند به‌وسیله متصدی حمل صادر می‌شود و کلیه مسئولیت‌های طرفین حمل بر عهده آن است. سقف وظایف و مسئولیت‌های کریر طبق کنوانسیون حمل و نقل مشخص می‌شود.
فیاتا یا فدراسیون اتحادیه کارگزاران، با هدف یکپارچه‌سازی و یک‌دست‌کردن حالت اسناد مربوط به حمل و نقل، اقداماتی انجام داده است. ازجمله مهم‌ترین اسناد در این میان، بارنامه حمل مرکب است. این سند، به‌دست کارگزاران اداره صادر می‌شود.
این نوع بارنامه از اعتبار جهانی برخوردار است و برای حمل وسایل با هواپیما، کشتی، کامیون و سایر وسایل نقلیه کاربرد گسترده‌ای دارد. با توجه به داشتن اعتبار جهانی، تمامی بانک‌ها موظف هستند تا قوانین این بارنامه را رعایت کنند.
روی صفحات بارنامه مواردی نظیر نماد انجمن ملی، استفاده از Negotiable به معنای قابلیت امکان معامله، آرم اتاق بازرگانی بین‌المللی و حروف اختصاری FBL درج می‌شود. در کشور ایران، این نوع بارنامه به‌وسیله شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی صادر می‌شود. ایران با درنظرداشتن قراردادی که با سازمان فیاتا بسته است، مسئولیت دارد تا مندرجات سند را به‌خوبی رعایت کند و پوشش بیمه‌ای را هنگام استفاده، به‌طور کامل لحاظ کند.
بارنامه برای تسهیل ارسال محموله به مقصد مورد نظر انواع مختلفی دارد. با توجه به اطلاعات درج‌شده در این مقاله به‌راحتی می‌توان به خصوصیات و ویژگی‌های هریک پرداخت.
