صنعت کشتیرانی ستون حمل ونقل بین المللی است .

کشتیرانی

دل انگیزان فصل جدیدی را  در آقای لجستیک دنبال میکنیم و این فصل را کشتیرانی نامیدیم . اگر حمل ونقل جاده ای سلطان جابه جایی داخلی و معیار تولید ناخالص ملی باشد ،بی شک کشتیرانی و حمل و نقل دریایی بهترین نشانگر توسعه یک کشور و قرار گرفتن در بازار بین الملل است .در این خصوص در تاریخ کتاب هایی چاپ شده است که کشورها را به 2 دسته (خشکی نورد ) و (دریانورد ) تقسیم کرده اند . که کشورهای پیشران اکثرأ دریانورد بوده اند . در جنگ ایران و عراق،یک جنگ دریایی کوتاه منجر به نابودی کامل نیروی دریای عراق شد و از اون زمان محاصره دریای عراق تاپایان جنگ توسط ایران ادامه پیدا کرد.کشتیرانی اهمیتی این چنین دارد .حمل ونقل دریای با نقش درنوردیدن اقیانوس ها ، فی نفسه شیوه حمل و نقلی است که نقش اصلی را در پیوند زدن کشورها،فرهنگ ها و اقتصادها در جهان ایفا کرده است .بدون حمل ونقل دریای صحبت در مورد توسعه و سخن گفتن از دهکده جهانی و تولید جهانی گزافه است .بی دلیل نیست که واژه SHIP هم به معنی کشتی هم به معنی فعل حمل کردن است . در حقوق حمل ونقل نیز هرچه قانون و مقررات در شیوه های جاده ، ریل و هوایی است ، از حقوق قدیمی تر و پر مایه تر دریایی سرچشمه گرفته است .صنعت کشتیرانی ستون حمل ونقل بین المللی است.و اکثر حجم و وزن بارهای بین المللی را توسط این شیوه حمل میشود.

کشتی ها و تجهیزات آنها 

شرکت هایی که به عملیات در پهنه اقیانوس ها مربوط میشوند و در این عرصه کار میکنند به شرکت های کشتیرانی یا صاحبان کشتی موسومند (Ocean carriers) واز برخی به خاطر عملکرد در خطوط دائمی و منظم، به عنوان خطوط کشتیرانی (Shipping lines ) نام برده میشود . شکی نیست که این صنعت سرشار از نوآوری و پویایی است .یک طبیعت این صنعت،محافظه کاری است.اما جنبه دیگر آن بزرگی و عظمت است .کشتی ها تنوع زیادی دارند.تنوع کشتی ها به کاربرد و کارکردشان بر می گردد. هرکارکردی معماری خاص خود را انجام می دهد . آنچه کشتی ها متنوع ساخته ،نیازهای بازرگانی و جابه جایی کالاست . نیاز ما در اختراع و نوآوری است که کشتی های مختلف برای منظورها و کالاهای مختلفی طراحی شدند و توسط شرکت های کشتیرانی بهره برداری می شوند و به ناوگان آن ها می پیوندند.

انواع کشتی بر حسب نیاز حمل 

• کشتی کانتینر بر : (Containerized )    نوع کشتی خط منظم است که از سلول های متعدد و دیوارهای متحرک برای بارگیری کانتینرهای 20 فوت و 40 فوت در زیر و روی عرشه تشکیل شده است .کشتی های کانتینر بر نسل جدید تا 15000 کانتینر معادل 20 فوت جای دارند.

• فله بر (Bulk)  کشتی هایی هستند که بار فله (بدون بسته بندی ) حمل میکنند.بارهای فله یا مایعند یا پودری یا به صورت کلوخه ،لذا شکل کف مخازن و انبارهای این کشتی عموما کروی و غیر مسطح است .بار داخل این انبارها ریخته میشود .فله بر ها به 2 دسته تقسیم میشوند : فله بران جامد و فله بران مایع

• تانکر های نفتی و تانکرهای فراورده ها : ( Tankers) تانکرهای نفتی که نوعی فله بر مایعند بزرگترین انواع کشتی هستند . تانکر های نفت خام گاهی تا 550000 تن ظرفیت دارندو یک شهر کوچکند . این کشتی ها به خاطر اندازه و ابعاد بزرگشان نه میتوانند از کانال سوئزو نه از کانال پاناما عبور کنند و به همین دلیل به آنها Cape size هم میگویند. تانکرهای نفت خام از نظر اندازه به 2 دسته بزرگ تانکرهای بزرگ ( Very large crude carrier = VLCC ) بین 150000 تا 320000 تنی وتانکر های خیلی بزرگ (ULTRA LARGE CRUDE CARRIER =ULCC ) بین 320000 تا 550000 تقسیم می شوند . این کشتی ها در هر بار گیری توسط بازرسان چک میشود و گواهی بهداشت میگیرن . هر کشتی از چندین انبار و مخرن تشکیل شده است گاهی لازم میشود بدنه این مخازن از فولاد ضد زنگ یا اپو کسی شود و این عوامل باعث گران تمام شدن این کشتی ها میشود .

• فله بر های خشک  ( DRY BULK ) فله برهای خشک نیز کشتی های عظیمی هستند ، ولی از کشتی های فله بر مایع کوچکترند . سایز متوسط این کشتی ها که به Super Handy Max معروفند در حد 55000 تن است . این کشتی ها دارای چند انبار متوالی در طول کشتی است که می تواند انواع کالای فله مثل سویا،سنگ معدنی ، سنگ آهن ،شکر ، برنج ،ذرت ،گندم،انواع حبوبات و گوگرد را حمل کند .بیشترین تعداد کشتی عا در جهان از همین نوع هستند .

• رو-روها (Roro ) و فری بوت ها : کشتی های رو __رو در واقع محوطه بزرگ پارکینگی است که هر نوع وسیله ای که زیرش چرخ داشته باشد می تواند از طریق پل انتهایی کشتی روی چرخ خودش وارد کشتی شده و به همون طریق از کشتی خارج شود . (خودرو ،کامیون،لودر و بولدووزر ) کشتی های رو__رو معمولا چند عرشه (طبقه ) دارند.

• کشتی کالای عمومی (Break bulk ) : قدیمی ترین نوع کشتی ودر واقع نسل قدیم کشتی های کانتینری است که قبل از انقلاب کانتینری به حمل کالای بسته شماری اشتغال داشت .از نظر معماری  داخلی این نوع کشتی ها معمولا از چند عرشه طبقه و چندین انبار در طول و عرض کشتی تشکیل شده است.رایج ترین سایز کشتی کالای عمومی کشتی های سایز 20 تا 25 هزارتنی موسوم به کشتی های Handy Size هستند .ناوگان کشتی رانی ایران کشتی کالای عمومی را به کشتی کانتینر بر ترجیح داده است .

• کشتی یخچالی (Refrigerated ) در واقع از نظر معماری همان کشتی های کالاهای عمومی هستند با این تفاوت که انبارهای آنه مجهز به تجهیزات برودت ساز است .معمولا این کشتی ها برای محمولات خیلی بزرگ کاربرد دارند و محمولات نه چندان بزرگ با کانتینر یخچالی حمل میشود .

• دوبه ها بارج ها (BARGES ) به یک سازه یا شناور دریایی می گویند که یا خن دارند ( برای بارهای فله یا مایع ) یا لبه دار و رو باز برای بارهای کالای عمومی و فاقد قوه محرکه است. دوبه ها برای مسافت های کوتاه یا برای جابه جایی های داخل رودخانه ها و آبراهای داخلی به کار میروند . (رایج ترین شناورهای دریایی )

• کشتی چند منظوره (Mixed or multi – purpose vessel ) کشتی هایی هستند که در آن واحد انبارهایی  از آنها برای 2 تا 3 نوع کالا درست شده است .

• کشتی حمل گاز (Gas carriers or LPG Vessels ) این کشتی ها به 2 نوع گاز مایع طبیعی ( متانج یعنی متان یخ زده ) و گاز نفتی مایع ( پروپان و بوتان ) تقسیم شده اند ، ولی از آنجایی که صرفه در مایع کردن گاز و سپس حمل ونقل است، اقبال و کثرت بیشتر با کشتی های گاز مایع است .مخازن این کشتی ها تحت فشار اتمسفر یک بسیار  بالایی است و لذا ساخت آن به تکنولوژی خاصی نیاز دارد، که در دسترس هر کارخانه کشتی سازی نیست .

در آرشیو انواع کشتی ها ، برخی کشتی ها از نظر تعداد و ظرفیت به شدت در حال رشدند، مثل کشتی های کانتینر بر و کشتی های فله بر و برخی دیگر در حال افول مثل کشتی های کالای عمومی یا کشتی های یخچالی .

کشتی سازی :  صنعتی است که بهتر از بسیاری صنایع دیگر نشانگر جهانی شدن تجارت و اقتصاد است .

شرکت های کشتیرانی برتر دنیا  🙁 کانتینر بر )

• مرسک : ( دانمارکی ولی حاصل ادغام شرکت های طراز اول دنیا از انگلستان ، هلند و آمریکا و آفریقا جنوبی ) سهم بازاری که در اختیار دارد حدود  15/4 %

• ام اس سی : شرکت کشتیرانی مدیترانه ( سویئسی) با 470 کشتی . سهم بازار در اختیار دارد 13/3 %

• سی ام اس – سی جی ام : حاصل ادغام 2 شرکت کشتیرانی فرانسوی با حدود 350 کشتی و سهم بازاری حول و حوش 8/2 %

• اورگرین : همیشه سبز تایوان 160 کشتی 4/3 سهم بازار

• کوسکو : شرکت دولتی کشتیرانی چین   با حدود 150 کشتی  و سهم بازار تقریبی 4/3 درصد بازار

• ای پی ال : ( کشتیرانی آمریکایی پرزیدنت لاین ) شرکت خلاق و قدیمی با سرمایه گذاران سنگاپوری و سهم 3/5 درصد از بازار

• هان جین :(کره جنوبی ) 60 کشتی . و سهم بازار 3/4 % سهم بازار

• CSCL : یک شرکت جوان چینی و با سهم قابل توجه 3/3 % از بازار

• میتوسی او اس کی  ( MOL ) که 3 % بازار را در اختیار دارد

• و رتبه بیست و پنجم شرکت اچ دی اس لاین ( کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران ) است با 0/25 درصد از سهم بازار

شاکله کشتیرانی و انواع آن :

• کشتیرانی خطوط منظم ( LINERS ) کشتی های منظم ، جز ء خدمات حمل عمومی محسوب می شوند  اکثرکشتی های کانتینر بر و رو__رو و برخی از کشتی های کالاهای عمومی جزء کشتیرانی های خطوط منظم حساب می شوند. (مثل تاکسی های خطی )

• ترامپ : اما برنامه کشتی های فله بر ترامپ بر اساس توافقاتی است که در هر سفر یا در یک سری سفر های متوالی یا در یک محدوده زمانی بین مدیر کشتی (که می تواند در عین حال مالک کشتی هم باشد ) و مستأجر بسته میشود .لذا این کشتی ها در یک مسیر خاص حرکت نمی کنند .

• خصوصی : کشتی های خصوصی متعلق به صاحبان کالا هستند که به خاطر داشتن جریان مداوم بار ترجیح دادند خود حمل و نقل بار خود را به عهده بگیرند .

کشتی های منظم در خطوط منظم و با برنامه حرکت می کنند . برنامه هر کشتی حداقل تا یک سال بعد تدوین شده است . کشتی ها در مسیر تجاری سفر می کنند  . چند مسیری که به ایران ختم می شود در اینجا شرح می دهیم :

• مسیر تجاری بنادر شمال اروپا ( اسکاندیناوی ،رتردام ،هامبورگ،برمن ،آنتورپ،ساوت هامپتون یا فلیکس استو انگلستان،لوهاور فرانسه،بوردو فرانسه )به بنادر خلیج فارس و دریای عمان( سلاله عمان ،دوبی،منامه بحرین ،دوحه قطر، بندر عباس ایران،دمام عربستان سعودی و کویت ).

• مسیر تجاری بنادر جنوب اروپا ( والنسیا ،مارسی ،جنوا یا لااسپزیا ایتالیا،ریجکا -کرواسی ، پیرا ئوس -یونان، ازمیر، پورت سعید – مصر ) به بنادر خلیج فارس و دریای عمان مانند بالا )