اینکوترمز (Incoterms) یا اصطلاحات تجاری بین‌المللی، مجموعه‌ای از قوانین بین‌المللی هستند که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تدوین شده‌اند. این اصطلاحات برای تعیین وظایف، هزینه‌ها و ریسک‌های مرتبط با حمل و نقل کالا بین فروشنده و خریدار استفاده می‌شوند. یکی از مهم‌ترین اینکوترمزها، FCA (Free Carrier) یا “تحویل به حمل‌کننده” است. این مقاله به بررسی جامع FCA، نحوه استفاده از آن، شرایط و قوانین استفاده، و بار حقوقی طرفین در این قرارداد می‌پردازد.

تعریف FCA (Free Carrier)

FCA یا “تحویل به حمل‌کننده” نشان‌دهنده تعهد فروشنده برای تحویل کالا به حمل‌کننده‌ای است که توسط خریدار در محلی مشخص تعیین می‌شود. این محل می‌تواند محل کسب‌وکار فروشنده، انبار، بندر یا هر محل دیگری باشد. پس از تحویل، ریسک و هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل به عهده خریدار است.

 نحوه استفاده از FCA

استفاده از FCA شامل چند مرحله کلیدی است که به ترتیب زیر تشریح می‌شوند:

1. انتخاب محل تحویل

فروشنده و خریدار باید بر سر محلی که کالا در آن تحویل داده می‌شود توافق کنند. این محل می‌تواند محل کسب و کار فروشنده یا محلی نزدیک به مقصد نهایی باشد.

2. انتخاب حمل‌کننده

خریدار مسئول انتخاب و هماهنگی با حمل‌کننده است. فروشنده باید کالا را به این حمل‌کننده تحویل دهد.

3. آماده‌سازی و بسته‌بندی کالا

فروشنده مسئولیت دارد کالا را به نحو مناسبی بسته‌بندی کرده و آن را آماده تحویل کند.

4. تحویل کالا

فروشنده کالا را به حمل‌کننده تحویل می‌دهد و مسئولیت‌ها و ریسک‌ها به خریدار منتقل می‌شود.

5. مدارک حمل‌ونقل

فروشنده باید مدارک لازم برای حمل‌ونقل را تهیه کرده و به خریدار تحویل دهد. این مدارک ممکن است شامل بارنامه، فاکتور تجاری، گواهی مبدأ و سایر مدارک مرتبط باشد.

 شرایط و قوانین استفاده از FCA

استفاده از FCA نیازمند رعایت برخی شرایط و قوانین است که به شرح زیر هستند:

• تحویل به حمل‌کننده تعیین‌شده: فروشنده باید کالا را به حمل‌کننده‌ای که توسط خریدار تعیین شده است، تحویل دهد. این تحویل می‌تواند در محل کسب‌وکار فروشنده یا هر محل دیگری که توافق شده است، انجام شود.
• تحمل ریسک: با تحویل کالا به حمل‌کننده، تمامی ریسک‌ها و هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل به عهده خریدار قرار می‌گیرد. این بدین معناست که از لحظه تحویل، هر گونه خسارت یا گم شدن کالا به عهده خریدار است.
• مدارک حمل‌ونقل: فروشنده باید مدارک لازم برای حمل‌ونقل را تهیه کرده و به خریدار تحویل دهد. این مدارک شامل بارنامه، فاکتور تجاری، گواهی مبدا و سایر مدارک مرتبط است.
• بسته‌بندی و علامت‌گذاری: فروشنده باید کالا را به نحو مناسبی بسته‌بندی کرده و آن را به درستی علامت‌گذاری کند تا از آسیب دیدن آن در طول حمل‌ونقل جلوگیری شود.

بررسی بار حقوقی طرفین

در یک قرارداد FCA، وظایف و مسئولیت‌های حقوقی فروشنده و خریدار به وضوح تعیین شده است. در زیر به بار حقوقی هر یک از طرفین می‌پردازیم:

 وظایف و مسئولیت‌های فروشنده

• تحویل کالا: فروشنده باید کالا را به حمل‌کننده تعیین‌شده توسط خریدار در محل توافق‌شده تحویل دهد.
• مدارک حمل‌ونقل: فروشنده باید مدارک لازم برای حمل‌ونقل را تهیه کند و به خریدار تحویل دهد.
• بسته‌بندی و علامت‌گذاری: فروشنده مسئول بسته‌بندی مناسب و علامت‌گذاری کالا برای حمل‌ونقل است.
• پرداخت هزینه‌های مربوط به تحویل: فروشنده مسئول پرداخت هزینه‌های مربوط به تحویل کالا تا محل حمل‌کننده است.

 وظایف و مسئولیت‌های خریدار

• انتخاب حمل‌کننده: خریدار مسئول انتخاب و هماهنگی با حمل‌کننده برای حمل‌ونقل کالا است.
• تحمل ریسک: خریدار از لحظه تحویل کالا به حمل‌کننده، تمامی ریسک‌ها و هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل را به عهده دارد.
• پرداخت هزینه‌های حمل‌ونقل: خریدار مسئول پرداخت هزینه‌های حمل‌ونقل از محل تحویل تا مقصد نهایی است.
• پرداخت عوارض گمرکی و مالیات: خریدار مسئول پرداخت هر گونه عوارض گمرکی و مالیات مربوط به واردات کالا در کشور مقصد است.

 مزایا و معایب استفاده از FCA

از جمله مزایا و معایب استفاده از FCA عبارت‌اند از:

 مزایای FCA

• وضوح و شفافیت: FCA تعهدات و مسئولیت‌های طرفین را به وضوح مشخص می‌کند که می‌تواند به کاهش اختلافات کمک کند.
• کنترل بیشتر برای خریدار: خریدار می‌تواند حمل‌کننده خود را انتخاب کند و کنترل بیشتری بر روند حمل‌ونقل داشته باشد.
• کاهش ریسک برای فروشنده: فروشنده پس از تحویل کالا به حمل‌کننده تعیین‌شده، از ریسک‌های مربوط به حمل‌ونقل آزاد می‌شود.

 معایب FCA

• مسئولیت بیشتر برای خریدار: خریدار مسئولیت‌های بیشتری از جمله انتخاب حمل‌کننده و تحمل ریسک‌های حمل‌ونقل را دارد.
• نیاز به هماهنگی بیشتر: FCA نیازمند هماهنگی دقیق بین فروشنده و خریدار برای تحویل کالا و مدارک حمل‌ونقل است.

 مثال‌های کاربردی از استفاده از FCA

کاربردهای استفاده از FCA عبارت‌اند از:

مثال 1: صادرات محصولات الکترونیکی

مثلا شرکت A در چین تصمیم به صادرات محصولات الکترونیکی خود به شرکت B در آلمان می‌گیرد. شرکت B تصمیم می‌گیرد که خود مسئولیت حمل‌ونقل را بر عهده بگیرد و حمل‌کننده‌ای در چین را برای این منظور انتخاب می‌کند. شرکت A محصولات را به حمل‌کننده تعیین‌شده توسط شرکت B در شانگهای تحویل می‌دهد. از این لحظه، تمامی ریسک‌ها و هزینه‌های حمل‌ونقل به عهده شرکت B قرار می‌گیرد.

 مثال 2: واردات مواد اولیه

مثلا شرکت C در هند مواد اولیه‌ای را از شرکت D در کانادا خریداری می‌کند. این شرکت C یک حمل‌کننده را برای حمل‌ونقل مواد اولیه از بندر ونکوور انتخاب می‌کند. شرکت D مواد اولیه را به این حمل‌کننده تحویل می‌دهد و از این لحظه تمامی ریسک‌ها و هزینه‌های حمل‌ونقل به عهده شرکت C قرار می‌گیرد.

جمع‌بندی

FCA یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین اصطلاحات تجاری بین‌المللی است که توسط اینکوترمز 2020 تعریف شده است. این اصطلاح تعهدات و مسئولیت‌های فروشنده و خریدار را به وضوح مشخص می‌کند و به آن‌ها کمک می‌کند تا روند حمل‌ونقل کالا را به طور مؤثری مدیریت کنند. با توجه به مزایا و معایب FCA، شرکت‌ها باید با دقت و بر اساس نیازهای خاص خود از این ترم قراردادی استفاده کنند تا از بروز مشکلات و اختلافات جلوگیری شود.