لجستیک معکوس در حمل و نقل به فرآیندهای مربوط به بازگرداندن محصولات از مشتریان به شرکت تولید کننده یا فروشنده اشاره دارد. این جنبه از لجستیک با مدیریت و کنترل جریان کالا، اطلاعات و منابع مالی مرتبط است که در جهت معکوس زنجیره تأمین حرکت می‌کند.
لجستیک معکوس یک بخش مهم و فزاینده در زنجیره تأمین به شمار می‌رود و شامل فرآیندهایی مانند بازیافت، بازسازی، تعمیر و دفع محصولات است. این فعالیت‌ها به منظور استفاده مجدد از مواد و قطعات و همچنین کاهش ضایعات و تأثیر زیست‌محیطی انجام می‌شوند.
فرآیند بازگرداندن کالاها از مشتریان به شرکت یا مراکز توزیع. این ممکن است شامل بازگشت کالاها به فروشگاه، ارسال به مرکز توزیع یا تحویل به پیک‌ها باشد.
کالاهای بازگشتی باید بررسی و ارزیابی شوند تا مشخص شود آیا می‌توانند مجددا به چرخه عرضه وارد شوند یا باید بازیافت، تعمیر یا دفع شوند.
پس از ارزیابی، محصولات بازگشتی برای بازیافت، تعمیر، بازسازی یا بازیافت آماده‌سازی می‌شوند. این فرآیند ممکن است شامل جداسازی قطعات، تمیزکاری، آزمایش و سایر مراحل باشد.
پس از فرآوری، محصولات بازگشتی می‌توانند مجددا به چرخه تأمین بازگردانده شوند. این ممکن است شامل ارسال به فروشندگان، عرضه به بازار ثانویه یا دفع آنها باشد.
فرآیند حمل و نقل محصولات بازگشتی به مقصد مناسب، مانند مراکز توزیع، تعمیرگاه‌ها یا محل‌های دفع.
لجستیک معکوس چالش‌های منحصربه‌فردی را ایجاد می‌کند که باید در طراحی و مدیریت زنجیره تأمین در نظر گرفته شوند. که در ادامه به آن می پردازیم.
با این وجود، لجستیک معکوس می‌تواند مزایایی را برای شرکت‌ها به همراه داشته باشد. این مزایا منجر به افزایش بهروری نیز می شوند.
در مجموع، لجستیک معکوس نقش مهمی در ایجاد زنجیره تأمین پایدار و دوستدار محیط زیست ایفا می‌کند. بنابراین شرکت‌ها باید به طور فزاینده‌ای به توسعه و بهبود این فرآیندها توجه کنند.
لجستیک معکوس به فرآیند مدیریت جریان کالا، خدمات و اطلاعات از نقطه مصرف به نقطه مبدأ با هدف بازیابی ارزش یا دفع مناسب اشاره دارد.
راهبردی مهم برای شرکت ها به منظور کاهش ضایعات، بازیابی ارزش از محصولات بازگشتی و افزایش پایداری است. این امر شامل هماهنگی سامانه های حمل و نقل، انبارداری و اطلاعات برای اطمینان از مدیریت کارآمد و مقرون به صرفه جریان معکوس کالاست.
