اکثر مردم نمی توانند حدس بزنند چه تعداد فرودگاه های بین المللی در کشورشان یا در جهان وجود دارد. زیرا مردم عادت کرده اند به فرودگاه محلی خود مراجعه و از آنجا پرواز کنند. ولی اگر به فرودگاه های صرفا باری، فرودگاه های نظامی، فرودگاه های محلی یا فرودگاه های بین المللی نگاهی بیاندازیم، متوجه می شویم که صنعت فرودگاهی صنعتی بس عظیم است.
تعداد فرودگاه ها در جهان بسته به اینکه مقصود ما از فرودگاه چه باشد فرق می کند. اگر منظور ما از فرودگاه به معنای واقعی آن باشد، یعنی مکانی که در آنجا برج کنترل و پروازهای منظم مسافری انجام شود، فقط در امریکا 417 فرودگاه وجود دارد. از جملهه مواردی که باید در رابطه با فرودگاه بدانید ظرفیت فرودگاه، نوع فرودگاه و ساعات پرواز فرودگاه است.
اگر این مفهوم را گسترش دهیم، در امریکا 670 فرودگاه تایید شده توسط سازمان هوانوردی فدرال وجود دارد. اگر فرودگاه های خصوصی و آن دسته از فرودگا هایی که آسفالت نشده اند و یا مجهز به نور نیستند در نظر بگیریم، تعداد فرودگاه ها به پیش از 18000 می رسد. در کشور عزیزمان ایران 83 فرودگاه اعم از داخلی، فرودگاه های بین المللی، نظامی، مرز هوایی، آموزشی و … وجود دارد که از این تعداد 9 فرودگاه، بین المللی هستند. دولتی بودن فرودگاه ها به این خاطر است که فرودگاه ها برای اهالی محل حیاتی محسوب می شوند. از انحصارات طبیعت هستند و هر چه که انحصار طبیعی باشد قاعدتا باید صف دولتی بودن را نیز یدک بکشد.
مع ذلک حداقل در آمریکا تعداد بسیار زیادی فرودگاه کوچک خصوصی نیز وجود دارد.
از دیرباز صحبت از خصوصی سازی فرودگاه های کوچک و بزرگ می شود. به این دلیل که این فرودگاه ها را کارا تر کنیم. بهترین مثال خصوصی سازی در امر فرودگاهی، کشور انگلستان است که درآن حداقل فرودگاه های لندن توسط یک شرکت خصوصی اداره می شود. در ایران فرودگاه خصوصی به معنی واقعی آن وجود ندارد. به عنوان مثال فرودگاه پیام کرج، فرودگاهی است که توسط شرکت مخابرات اداره می شود.
لذا اگر بتوان شرکت مخابرات را خصوصی خطاب کرد آنگاه می توان فرودگاه پیام را نیز به تبع آن خصوصی تلقی کرد. خصوصی سازی در فرودگاه های ایران مسبوق به سابقه نیست. تلاش های اخیر نیز چون عقد قرار داد با شرکت های خارجی با شکست روبرو شده است. خصوصی سازی تنها در عرصه غرفه های داخل سالن، برخی خدمات فرودگاهی و پارکینگ فرودگاه تحقق یافته است.
مدیریت فرودگاه ها همانند بنادر، چیزی شبیه مدیریت یک شهر کوچک می باشد. از طرفی فرودگاه ها نیز مانند شرکت های بزرگ دارای دوایر و ادارات مختلفی هستند. همچنین اداره پلیس و اداره آتش نشانی خاص خود را دارند. اما تقسیم بندی کلی وظایف و کارکرد های فرودگاه را می توان به دو شاخه اصلی عملیات زمینی و عملیات هوایی تفکیک نمود. عملیات زمینی آن قسمتی از وظایف و کارکردها است که مسافران مستقیما آن را نظاره می کنند.
نشست و برخواست هواپیماها، توقفگاه های عمومی ،رستوران ها و امثالهم همه در حیطه عملیات زمینی جا می گیرند. اما نیمه پنهان مدیریت فرودگاه ها که اغلب بسیار بزرگتر و پیچیده تر از نیمه دیگری است عملیات هوایی است. این ناحیه ایی است که شرکت های هوایی عملیات دارند. یعنی توشه و بار مسافرین جابه جا می شود. و کالا از شرکت های بارفرابر اخذ و به شرکت های هواپیمایی دست به دست می شود.
کوتاه سخن این که برای کسانی که به طور معمول و در زتدگی روزمره باصنعت هوانوردی ارتباط ندارند، عملیات هوایی ناشناخته، پنهان، ازنظر ها دور و نیمه پنهان این ساختار محسوب می شود.
فرودگاه ها درامد های خود را ازمنابع مختلفی کسب می کنند. مهمترین منابع درآمدی فرودگاه ها از واگذاری حقوق و امتیازها و از هزینه هایی که از شرکت های هوایی اخذ می شود. در شاخه هزینه های ماخوذه از شرکت های هواپیمایی هزینه نشست و برخواست هواپیما مهم ترین آن است. گرچه ممکن است هزینه های نشست و برخواست هواپیما از منظر درامدی برای فرودگاه ها درامد عمده ایی محسوب شود. اما در شاکله هزینه ای شرکت ها ی هوایی رقم نازلی را تشکیل می دهد و از 5 درصد کل هزینه هایشان فراتر نمی رود.
فرودگاه های بزرگ تر دست بالاتری برای بهره برداری و کسب درامد از عملیات بازرگانی دارند. در حالی که فرودگاه های کوچکتر واقعا به میزان بسیار بیشتری به عملیاتی که مستقیما به هوانوردی محسوب می شود، وابسته اند. امتیازها و حقوق بهره برداری از شرکت هایی اخذ می شود که به نوعی در گوشه و کنار فرودگاه مستقر هستند. به ارائه کالا و خدمات می پردازند، مثل رستوران ها و فروشگاه های سوغات.
ممکن است حتی یک غرفه کوچک در یک فرودگاه بزرگ نیز می تواند درامد هنگفتی به خاطر موقعیت ویژه مکانی خود کسب کند. با کسب این درآمد ها در واقع صاحبان این فروشگاه ها و کسب و کارها، درصدی از درامد خود را به فرودگاه ها می پردازند. مستقلات فرودگاه کسب و کار چندان کارایی نیست و قیمت ها به نسبت موقعیت فرودگاه بسیار متفاوت است. هزینه های سرمایه گذاری در فرودگاه یا با فروش اوراق قرضه و اوراق مشارکت تامین می شود یا با وضع مالیات.
معمولا از مسافران هزینه ایی بابت ورود و خروجشان به فرودگاه اخذ نمی شود. اخذ این هزینه ها قاعدتا توسط مقامات دولت مرکزی با دقت نظارت می شود. چرا که آنها نمی خواهند با وضع هزینه های خاصی برای ورود و خروج مسافر مورد اعتراض کشورهای دیگر واقع شود. و در نهایت ارتباطات فرودگاه های بین المللی دولت خدشه دار شود.
شاید میزان ظرفیت فرودگاه بدانید. منظور از ظرفیت فرودگاه میزان مسافر و کالایی است که از طریق فرودگاه جابه جا می شود. عیار این ظرفیت پیش از هر چیز باند فرودگاه، پایانه ها و تاسیسات داخل فرودگاه هستند. که هر سه این عوامل از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در تاریخ فرودگاه ها می توانند موثر باشند.
ظرفیت تاسیسات زمینی به تعداد مسافران یامیزان کالایی که می تواند ازطریق فرودگاه جابه جا شود مربوط می شود. فضای در نظر گرفته شده برای توفقگاه اتومبیل ها نیز از این دسته اند.
ظرفیت عملیات هوایی به تعداد هواپیما هایی که در فرودگاه پذیرش شده باز می گردد. که شامل تعداد هواپیماهایی که در فرودگاه به زمین می نشینند و تعداد هواپیما هایی که از فرودگاه برمی خیزند. در واقع به تعداد پروازها در یک زمان معین برمی گردد. ظرفیت باندپرواز به کنترل ترافیک هوایی، تقاضا، شرایط اقلیمی وابسته است. همچنین طراحی باندپروازی، یا چنانچه تعداد بیشتری باندپروازی وجود دارد، به شاکله مجموعه باندهای هوایی بایکدیگر بستگی دارد.
برای مطالعه ی بیشتر در رابطه با اطلاعاتی که باید درباره ی یک فرودگاه بدانید می توانید مقاله ی اسرار حمل و نقل هوایی را مطالعه کنید.
